АКАДЕМИЧ И.П. ПАВЛОВ: ОРОСЫН ОЛОН НИЙТИЙН УХААНЫ ТУХАЙ – II

2016/08/16 5 Comments

Суут И.П.Павловын лекцийн төгсгөл. Энэ лекцийг уншиж үзээд өөрийнхөө, өөрсдийнхөө монгол ухааныг харьцуулаад үзэхэд юм юм л бодогдоно байх. Ер нь орос, монгол хүнд төстэй зүйл их бий л дээ. Би И.П.Павловын энэхүү лекцийг орчуулснаа гавъяа гэж бодохгүй ч манайханд эрэгцүүлэн бодох, харьцуулан жиших олон зүйл гарна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Гэтэл огт боддоггүй, угаасаа толгойгүй лаларууд нетээр над руу сүрэглэн дайрч, доромжилж байна. Ажил хийсэн нэгнээ хараан зүхэх бол “сонгодог монгол ухаан” юм. Гэхдээ ийм тэнэг аргаар надад саад болно, миний нэр төрийг гутаана гэвэл ёстой горьд. Ингэх тусам чинь би улам их бичнэ… Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

АКАДЕМИЧ И.П. ПАВЛОВ: ОРОСЫН ОЛОН НИЙТИЙН ОЮУН УХААНЫ ТУХАЙ – I

2016/08/04 17 Comments

Академич И.П.Павловыг Монгол дуулаагүй хүн цөөхөн ч мэддэг хүн тун цөөн. Иван Петрович Павлов (1849 – 1936) бол оросын анхны Нобелийн шагналт (1904), физиологич, дээд мэдрэлийн үйл ажиллагааны шинжлэх ухааныг үндэслэгч суут эрдэмтэн юм. И.П.Павлов бидний байнга ярьдаг рефлексийн онолыг үндэслэж, түүнийг анх удаа нөхцөлт болон нөхцөлт бус гэж ангилсан. 1935 онд болсон Дэлхийн физиологичдын их Хурлаар түүнд “Бүх физиологчдын ахлагч” алдар хүртээсэн.
Тэрбээр онд 1918 оны 5-8 дугаар сард нийт 3 лекц уншсан ба үүний нэг нь “Ерөөс оюун ухааны, тухайлбал орос ухааны тухай” гэсэн ерөнхий нэртэй лекц юм. Энэ нь монголчууд бидний зан үйлдэл, сэтгэлгээтэй ихээхэн төстэй, бас ихээхэн сургамжтай учир зориуд орчуулан хүргэж байна. Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

ИММАУИЛ КАНТ: ГЭГЭЭРЭЛ ГЭЖ ЮУ ВЭ ?

2015/10/09 22 Comments

Германы сонгодог гүн ухааны төлөөлөгч Л.Фейербах, Гегель нарын сор зарим бүтээлээс өмнө танилцуулсан. Одоо германы сонгодог гүн ухаан гэдэг тэр агуу зүйлийг үндэслэгч агуу их Иммануил Кант-ын “Гэгээрэл гэж юу вэ ?” гэсэн бяцхан бүтээлийг монголчууддаа толилуулж байна. Ямар ч гэсэн би залуустаа германы философын 3 том ноён оргилын нэг нэг бүтээлээс танилцуулав. Ингэж өөрийгөө зовоохын учир нь манай залуусыг философи гэсэн агуу дээд зүйлд дур сонирхолтой болгох гэсэн чин хүсэл бөлгөө. Гэтэл сүүлийн үед монголын зарим “сэхээтнүүд” философич С.Молор-Эрдэнэ хийгээд философи орчуулсан намайг байтугай германы сонгодог философчдыг загнах хараах “өндөр дээд” хэмжээнд хүрээд байна. Усан тэнэг чинь ийм хэмжээнд хүрсэн бол Та нарыг удахгүй няц дарна гэдгээ амлаж байна… Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

И.А.КРЫЛОВ. ДӨРВӨЛ

2015/09/06 15 Comments

Сүүлдээ ч Крыловын ёгт үлгэр нь арай дээр юм уу гэж бодох болов… Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

АЛТАН ЗУЛЫН ӨВЧИН

2015/06/02 12 Comments

Тюльфан хэмээх алдартай, бас түгээмэл сайхан цэцгийг монголоор алтан зул гэнэ. Энэ цэцэгтэй холбогдон аль эрт Голландад болсон явдлыг сонирхуулах гэж байна. Уг нь цэцэгтэй биш, банк санхүүгийн луйвартай холбоотой юм. Одоо ч гэсэн сургамжтай болов уу. Учир нь алтан зулын оронд металл алт, цалин мөнгө, түүний дотор төрөл бүрийн ашигт малтмал байсан ч ялгаагүй “хөгийн өвчин” тусгадагт асуудлын мөн чанар оршино. Ингээд өмнө нь хэсэг хэсгээр нь орчуулан хүргэж байсан мөнөөх номын нэгэн бүлгээс танилцуулж байна… Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

ГЕОРГ ВИЛЬГЕЛЬМ ФРИДРИХ ГЕГЕЛЬ: ТҮҮХИЙН ФИЛОСОФИЙН ЛЕКЦҮҮД № 4

2015/05/23 5 Comments

Энд суут Гегелийн “Түүхийг ангилахуй” гэсэн товч хэсэг буй. Гегель бидний мэддэг цаг хугацааны болон нийгэм-эдийн засгийн формац гэхчлэн материаллаг шинжээр ангилаагүй, харин мөнөөх “дух” буюу сүнсний хөгжлөөр ангилсан юм. Ер нь бол хүний нийгмийн түүхийг оюун санааны зүйлээр ангилах ихээхэн түвэгтэй ажил боловч Гегель үүнийг хийж чадсан юм. Тэрээр хөгжлийн диалектикийнхаа алдарт “тезис-антитезис-синтез” гэсэн гурвалаа ашиглан үүнийг хийж чадсан бөлгөө. Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

ГЕОРГ ВИЛЬГЕЛЬМ ФРИДРИХ ГЕГЕЛЬ: ТҮҮХИЙН ФИЛОСОФИЙН ЛЕКЦҮҮД № 3

2015/05/17 3 Comments

Гегелийн энэхүү лекц нүсэр том, “бүх түүхийг” гүн ухааны хувьд багтаасан суурь бүтээл гэдгийг нэгэнт дурдсан. Энд ялган авч орчуулсан хэсэг бол “Дэлхий дахины түүхийн газар зүйн үндсүүд” хэмээх газар зүйн детерминизмын үндэслэлээ гаргасан тун өчүүхэн хэсэг болно. Энэ хэсэгт монгол болон нүүдэлчдийн тухай маш товч өгүүлсэн байдаг. Манайхан үүнийг огт үзэлгүйгээр сургаар сонссоноо буруу зөрүү ярьж цуурдаг, энэ нь голчлон хүн ичиж үхмээр гаж хэлбэртэй болдог, амаараа хэчнээн ч засаж хэлсэн ч “монгол сэхээтэн” ер тоодоггүй болохоор би яг энэ хэсгийг ялган авч орчуулсан юм. Ганц удаа ч гартаа барьж үзээгүй, ядахдаа хальт ч болтугай хараагүй, үзээгүй байж аливаа “эрдэм номоор” амнаасаа хөөс сахруулан цэцэрхэж, мэдэмхийрэх сэхээтэн нэрт балай өвчтэй юмнууд Монголоос өөр газраас олдохгүй буй за…Гегель Монголыг зориуд судлаагүй, түүнийг нарийн сайн мэдэхгүй хэдий ч 200 гаруй жилийн өмнө Монголыг оруулсан философийн систем бүтээж чадсан ба энэ нь түүний суу ухааныг баталгаатай гэрчилнэ буй за… Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

ГЕОРГ ВИЛЬГЕЛЬМ ФРИДРИХ ГЕГЕЛЬ: ТҮҮХИЙН ФИЛОСОФИЙН ЛЕКЦҮҮД № 2

2015/05/15 4 Comments

Дэлхийн гүн ухааны суутнууд, тэдний сор бүтээлээс монголчууддаа танилцуулахыг аминдаа их хичээх. Өөдөөс баярлалаа гэхгүй гэхэд нулимахгүй байж болмоор. Саяхан германы сонгодог философийн гол төлөөлөгчийн нэг Людовиг Фейербайхын “Шашны мөн чанар” бүтээлийг чадан ядан орчуулж олны хүртээл болгов. Гэтэл манай “ардчилсан сэхээтний” зарим ингэж дүгнэж байна: “Судлаач” хочтой Ганхуягийн бичиж байгаа зүйлийн агуулга их алсаас эхлэдэг. Жишээ нь шашингүй үзлийн тухай нэгэн герман философчийн аль 19-р зуунд бичсэн эрэгцүүлэлийг орчуулж тавьсан нь өнгөц харахад гэмгүй “мэдээлэлийн” чанартаа боловч алсуураа ардчилалын үндэс болсон хувь хүн түүний итгэл үнэмшил, хүний амьдралын сүнслэг чанарыг үгүйсгэж улмаар социализмийг зөвтгөх философийн үндэслэлийг хүмүүсийн тархинд цацаж байгаа арга нь гэж ойлгогддог.”
Хэрэв монголын “ардчилагчид” Людовик Фейербахыг хүртэл “социалист” гэх болтлоо балай тэнэг болж, дэлхийн философ сэтгэлгээний сонгодог туурвилуудыг үгүйсгэх хэмжээнд очсон бол тэднийг үтэр түргэн зайлуулах цорын ганц арга л үлдэнэ… Read more of this post

Filed under ОРЧУУЛГА

← Older posts

Newer posts →