КОГНИТИВ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ТУХАЙ ТОВЧ ӨГҮҮЛЭХ НЬ

2019/10/08 1 Comment

Ойрдоо улс төр гэж давхисаар байгаад шинжлэх ухааныхаа тухай бүр мартчихаж. Одоо энэ “алдаа”-гаа засна аа. Эдүгээ шинжлэх ухаан хөгжөөд бараагүй хол хөгжиж шинэ үеийн цоо шинэ шинжлэх ухаанууд бий болж байна. Шинжлэх ухааны энэхүү эрчимтэй хөгжил нь манай хувьд хоёр асуудал үүсгэнэ. Нэг талаас шинжлэх ухааны хөгжлийг гүйцэх асуудал. Энэ ч манай нөхцөлд бараг боломжгүй, нэн хүнд. Нөгөө талаас шинэ шинжлэх ухааныг шууд авснаар зам алгасаж, дундаас нь дайрч орох өргөн боломж нээгдэж байна. Шинэ шинжлэх ухааны нэг нь когнитив шинжлэх ухаан юм. Когнитив гэдэг нь латины cognitio буюу мэдлэг, танин мэдэхүй гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд ухамсар, сэтгэлгээтэй холбоотой оюун ухаан үзэгдлүүдийг хэлдэг. Бүдүүн тоймоор “сэтгэлгээний”, “оюун ухааны” шинжлэх ухаан гэж төсөөлж болох байх. Энэ удаа когнитив шинжлэх ухааны талаар ОХУ-ын Эдийн засгийн Дээд Сургуулийн Социал шинжлэх ухааны факультетийн сэтгэл зүйн департаментын удирдагч, когнитив судалгааны Лабораторийн тэргүүлэх ажилтан, сэтгэл зүйн ухааны доктор Мария Фаликманы уншсан лекцийг товчлон орчуулж хүргэж байна. Яагаад товчлон орчуулсан гэхээр лекц нь их урт юм… Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

А.БААТАРХУЯГ: БУДДА БА БУДДИСТУУД…

2019/10/07 4 Comments

Нэг хүнээс ичиж байна гэтэл манай “буддистууд” “Би ичихгүй” гэдэг хөдөлгөөн өрнүүлж байх юм. Тэг, тэг.
Бас би асуусан юм, Буддизм ганцхан бурхантай байхад яагаад манай шашин олон бурхантай байна вэ? гэж… Манай буддистуудаас хэн ч хариулж чадаагүйгээр барахгүй уурсан хилэгнэж зүхэв. Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

А.БААТАРХУЯГ. ШИНЭ ЦАГИЙН ЗАСВАРЛАГЧИД

2019/06/26 Leave a comment

Манай А.Баатархуяг шинэ аналитик өгүүлэл бичиж, тулгарсан ирсэн аюул заналыг хэн ч ойлгохоор сануулжээ… Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

А.БААТАРХУЯГ: ИЖИЛ ТОРГУУДЫН ТЭМДЭГЛЭЛ. МӨНГӨН ЗОНХОВЫН МӨР ДАГАН

2019/05/18 1 Comment

Жангарын туульд “Арван жилийн өмнөх араалжийн мөр даган, хорин жилийн өмнөх хорхойн мөр даган…” балар шугуйг гаталсан тухай өгүүлдэг. Чухам Халимгийн шажны мөр дагах нь 400 жилийн өмнөх балархай жимийг сэргээн бясалгахтай адил аа… Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

ПРОФЕССОР Д.ЧУЛУУНЖАВ: УЙГАРЖИН МОНГОЛ ҮСЭГ, БИЧГИЙН УЧИР, ААЦАА

2018/07/20 6 Comments

Професор Д.Чулуунжав найз өөрийн бичвэрийг блогтоо тавьж тус болооч гэж хүссэний дагуу түүний өгүүллийг нийтэлж байна. Хэсэг хүмүүс Монгол Улсыг хуучин монгол бичигт албан ёсоор шилжүүлэх гэж зүтгэж байгаагаас шалтгаалж Д.Чулуунжав үүнийг бичсэн гэж би ойлгосон… Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

СИНЕРГЕТИК ХИЙГЭЭД СИСТЕМИЙН СҮЙРЛИЙН ОНОЛЫН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТУУД

2018/01/25 8 Comments

Сүүлийн үед “ямар нэг юм” болох тухай амтай болгон ярих болов. Зарим нь бүр МАНАН-гийн төр засгийн системийн нурах, нураах талаар шууд ярих болов. “Ямар нэг юм” болох тухай урд өмнө нь олон удаа ярьсан боловч систем нурсангүй. Угаасаа систем бол хүссэн зоргоор нурчихдаг, нураачихдаг зүйл биш л дээ. Харин энэ удаад нийгмийн эсэргүүцэл дургүйцлийн эрчим, давтамж, олныг хамрах хүрээ зэрэг нь урд өмнөхөөсөө олон дахин даван гарч байна. Энэ үзэгдлийн цаана ямар мөн чанар байна, энэ хэлбэрийн цаана ямар агуулга байна гэдгийг сонирхсон хүн огт алга. Үүнийг зөвхөн шинжлэх ухаан тэр тусмаа орчин үеийн шинжлэх ухаан л тайлж чадах бөлгөө.
Иймийн тулд эхний удаад синергетик болон сүйрлийн онол зэрэг орчин үеийн шинжлэх ухааны зарим ойлголт, нэр томъёог хамгийн энгийн бөгөөд машид хялбаршуулан тайлбарлахыг өөрийн үүрэг гэж үзэв. Энд би “онолдоод” байгаа зүйл огт байхгүй, зүгээр л эдүгээ болж буй олон үйл явцыг синергетик, системийн болон синергетикийн үүднээс тайлбарлаж, тэр ч байтугай урьдчилан яг таг хэлэх түвшинд шинжлэх ухаан нэгэнт хүрсэн гэдгийг дурдаж байна.
Намайг дараагийн анализ хийх хүртэл уншигч Та үнэн зөв нь бүрэн батлагдсан синергетикийн энэхүү загвар дээр Монголын нийгмийн өнөөгийн бодит байдлыг буулгаж, харьцуулж үзвэл дараагийн яриа ярихад Та бидний хэн хэнд тустай гэж санана. Учир нь “ямар нэг юм” болоход бид бүгдээрээ бэлэн байх ёстой бөлгөө. Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

№2. АРМИЙН ГЕНЕРАЛ В.ГЕРАСИМОВ: УРЬДЧИЛАН ХАРАХ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНЭТ ЗҮЙЛ

2017/09/27 2 Comments

Баруунд генерал В.Герасимовыг Оросын орчин үеийн цэргийн шинэ онолыг үндэслэгч, цэргийн бодлогын үндсийг тодорхойлогч гэж үзэн түүний бүхий л үйлдлийг анаж байдаг. Цэргийн онол практикийн олон бүтээл байдаг боловч ихэнхи нь хаалттай байдгийг манайхан гадарлана байх. Миний үзэж мэдсэн хэмжээнд генерал В.Герасимовын бүтээлүүдэд орчин үеийн дайны мөн чанар, агуулгыг хамгийн ойлгомжтой, энгийн байдлаар тусгасан байдаг.
2013 оны 01 дүгээр сард ОХУ-д Засгийн Газрын төлөөлөл болон ОХУ-ын Зэвсэгт хүчний удирдлага оролцсон томоохон зөвлөгөөн болсон ба түүнд бидний сайн мэдэх армийн генерал В.Герасимов “Зэвсэгт хүчнийг хэрэглэх хэлбэр болон аргуудын хөгжлийн үндсэн хандлагууд, цэргийн шинжлэх ухааныг боловсронгуй болгох тулгамдсан асуудлууд” сэдэвт гол илтгэл тавьж, улмаар онол-практикийн өгүүлэл бичсэн юм. Энэ өгүүлэл тэр дороо дэлхийн дэлхийн цэрэг-улс төрийн хүрээлэлд “хит” болж, түүнээс байнга иш татдаг болсон. Гадаадынхан байнга иш татаж, ашигладаг эл өгүүллийг монголчуудад орчуулан хүргэх нь монгол судлаачийн үүрэг гэж үзэж байна. Учир нь эл өгүүллийн агуулга, мөн чанарыг сайтар ухаж ойлговол Монголд хэрэгтэй маш олон санаа олдоно гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

ТӨРИЙН ДУУЛАЛТАЙ ДҮЙЦЭХ “АРИУН ДАЙН”

2017/05/07 2 Comments

Удахгүй Агуу Их Ялалтын ой болох гэж байна. Улаан талбайн яруу алдарт парад “Священнная война” буюу “Ариун дайн” дуугаар эхэлдэг. Энэ агуу дууг оросууд голдуу босч сонсдог заншилтай. Иймээс түүнийг Төрийн дуулалтай дүйцэх дуу гэдэг. Энэ дуу үүссэн товч түүхийг өгүүлсү… Read more of this post

Filed under ШИНЖЛЭХ УХААН

← Older posts

Newer posts →