Самюэл Хантингтон. ИРГЭНШЛИЙН МӨРГӨЛДӨӨН ХИЙГЭЭД ДЭЛХИЙН ДЭГ ЖУРАМД ГАРСАН ХУВИРАЛТ

Эдүгээ дэлхий дахинаа болоод байгаа түгшүүрт олон үйл явдлыг ажиглахад Са́мюэл Фи́ллипс Ха́нтингтоны (1927-2008) иргэншлийн зөрчлийн онол өөрийн эрхгүй санаанд орох. Тэрбээр АНУ-ын Олон улсын харилцааны Төвийн захирал, Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөл дэх төлөвлөлтийн хэлтсийн зохицуулагч, Улс төрийн шинжлэх ухааны Америкийн холбооны Ерөнхийлөгч зэрэг стратегийн онолын голлох газруудад ажиллаж байсан дэлхийд алдартай эрхэм байсан билээ. Ном өгүүлэл нь олонтаа гарсан учраас түүнийг мэдэхгүй хүн Монголд цөөхөн буй за. Хантингтоны алдарт “Иргэншлүүдийн мөргөлдөөн” (1993) номын бүлгээс 2008 онд орчуулж блогтоо тавиад 3 жил болж байна. Гэхдээ чамгүй хугацаа өнгөрсөн болохоор хүмүүс хайн олж унших нь багасаад байгаа учир ахин толилуулж байна. Чингэхдээ тухайн үед “соёл иргэншил” гэдэг байсныг эдүгээ нэгэнт тогтсон “иргэншил” гэсэн нэр томъёогоор сольж, ганц нэг зураг нэмсэн өчүүхэн өөрчлөлт хийлээ. Та эндээс онолын сэтгэлгээ, шинжлэх ухааны таамаглал гээч ямар гайхамшиг байдгийг ойлгоно гэдэгт найдаж байна. Та бид ч гэсэн заавал ийм өндөр түвшинд сэтгэж үйлдэх ёстой гэдгийг онцлон дурдаж байна. Манай Монголд ч гэсэн ийм онол байж, байлгаж болно гэдэгт миний хувьд эргэлзэх зүйл огт алга… Read more of this post

М.Д.Каратеев. ОРОС БА ТАТААРУУД

Энэ өгүүлллийг би аль 1999 онд орчуулж тухайн үед өөрийн эрхлэн гаргаж байсан “Манай Монгол” сэтгүүлд хэвлүүлж байсан юм. Энэ өгүүлэл Орос болон бусад аль ч том улсуудад Монголыг жинхэнэ мөн чанараар нь авч үзэх гэсэн олон эрдэмтэн байдгийг тод харуулах юм. Ер нь нийгэм, улс төр судлая гэвэл түүхийн арга зүйн мэдлэгээ зайлшгүй дээшлүүлэх шаардлага гардаг юм. Би залуучууддаа хэрэг болох ном зохиолуудыг аль болохоор орчуулахыг байнга хичээдэг юм. Үнэнээ хэлэхэд орчуулга хийгээд байх зав чөлөө муутай ч гэсэн ойрын үед хэд хэдэн чухал “бэлэг” барина аа. Та нарыг шимтэн уншина гэдэгт найдаж байна. Read more of this post

САША ЖЕЛЕЗНЯКОВ. Дэлхийн соёл иргэншлийн сонгодог болон орчин үеийн бүдүүвчүүд дэх Монгол орон.

Оросын Шинжлэх ухааны академийн Дорно дахины хүрээлэн

А. С. Железняков

Сүүлийн жилүүдэд Монголын түүх, эрт дээр үеэс энд амьдарч ирсэн ард түмнүүдийн соёлын өв, зан заншил, хэлэнд зориулсан шинжлэх ухааны утга зохиол эрчимтэй өсч байна. Нэгэн томоохон хотоос ч бага хүн амтай энэхүү орны түүхийг дэлхийн шинжлэх ухаан сонирхож байгаа нь хэмжээ далайцаараа² зүйрлэшгүй их бөгөөд энэ нь олон учир шалтгаантай холбоотой. Read more of this post

САША ЖЕЛЕЗНЯКОВ. Монгол Улс холимог соёл иргэншлийн түүхийн бүтээлүүдэд : дэлхийн түүхийн бүдүүвчид гарсан өөрчлөлт.

Манайд Самдангэлэг гэж нэг генерал байсан юм. Орос эхнэртэй. Хүүг нь Саша гэдэг бөгөөд Улаанбаатарт бид нартай хамт өссөн нөхөр л дөө. Тэгээд эцгийгээ өөд болсны дараа ОХУ -д очиж тэндхийн Дорно Дахины Хүрээлэнд олон жил ажилласан юм. Тэрээр Монголын тухай олон сайхан өгүүлэл бичсэнийг дэлхийн олон улсад нийтэлсэн байдаг бөлгөө. Элэг нь байдаг юм уу, бидний тухай их л сайхан юм бичдэг юм. Бид тулгамдсан асуудлыг тулга тойрсон хүрээнд биш, дэлхийн олон улсад хэрхэн үнэлдэг тухай мэдэх ёстой мэт. Болж л өгвөл дэлхийн хэмжээнд сэтгэж сурвал бидэнд л хэрэгтэй баймаар санагдана. Найзынхаа хүсэлтээр чадан ядан орчуулсан хос хоёр өгүүллийг нийтэлж байна. Залуус маань заавал унших ёстой өгүүллийн нэг гэж санана. Та бүхний ухаан тунгаах болтугай. Read more of this post

ПИТИРИМ СОРОКИН. МАНАЙ МЭДРЭХYЙН СОЁЛЫН ГУНДАЛТ, ОЙРЫН ТӨЛӨВ.

МАНАЙ МЭДРЭХYЙН СОЁЛЫН ГУНДАЛТ, ОЙРЫН ТӨЛӨВ.

ХЯМРАЛ… АРИУСАЛ…ХАРИЗМ… САЙН ЦАГ.

Барууны нийгэм, түүний соёлын өнөөгийн байгаа төлөв байдал нь тэдний мэдрэхүйн супер системийн эхлэн буй задралын эмгэнэлт үзэгдэл болж байна. Иймээс жилээр, магадгүй хэдэн арван жилд ойрын ирээдүй нь dies irae, dies illa 1 буюу идеационал, эсвэл идеалист үе рүү шилжиж, иймэрхүү үйл явцыг дагалдах бүх үзэгдлийг үүсгэнэ. Ингээд энэхүү үед зонхилох хандлагуудыг хамгийн товчоор авч үзье. Read more of this post

ПИТИРИМ СОРОКИН. МАНАЙ ҮЕИЙН ХЯМРАЛ

ХХ зууны социологичдын дундаас ховорхон заяах “сонгодог” хэмээх алдрыг хүртэн О.Конт, К. Маркс, М. Вебер нартай нэг зиндаанд хүрсэн хүн бол Орос угсаат америкийн эрдэмтэн Питирим Сорокин юм. Тэрээр хүн төрөлхтний түүхэн дэх том систем, урлаг, үнэн, гоо зүй, эрх, социал харилцаа зэргийг судлан үзээд социал онолын олон бүтээл туурвисны томоохон нь “Социал болон соёлын динамик” юм. Эдүгээ Баруунд ид шүтэгдэх болсон энэ суут бүтээлийн нэгээхэн хэсгээс уншигчдад толилуулж байна. Энэ нь бид оршин амьдарч буй цаг үе, мөрөөдөн дуурайхыг оролдож буй нийгмийнхээ талаар эрэгцүүлэхэд бага ч гэсэн тус болох болов уу. Read more of this post